historische domeinen van Het Historiater

Springen als een erwt In 2018 was ik twee jaar aan het werk als cultureel ondernemer nadat ik was afgestudeerd aan de docent theateropleiding. Het doel na mijn afstuderen was om fulltime aan de slag te gaan. Na twee jaar had ik mijn doel bereikt: ik verdiende mijn brood met verschillende kunstprojecten. Ik was werkzaam als projectleider van een internationaal compositieproject en als zelfstandig docent theater. En ik was ook doodop. Ik was mijn passie voor mijn vak verloren en ging op zoek naar een manier om me weer te voeden. Op zoek naar inspiratie ging ik in mijn eentje op studiereis naar Engeland. In Engeland bezocht ik Hampton Court Palace, het oude plezierpaleis van de Engelse koning Hendrik VIII (1491 – 1547). Het paleis was prachtig onderhouden en imposant. Mijn inspiratietank werd flink bijgevuld terwijl ik door de magnifieke Grote Zaal liep en keek naar het prachtige plafond versierd met diepblauw en bladgoud. Toen ik over de binnenplaats liep, stond ik plotseling oog in oog met een paar historische hovelingen. Ze nodigden iedereen uit om mee te doen met een hofdans: de dans van de springende erwt. Iedereen tussen de 4 en 80 deed mee en stond lachend te springen als een zomererwtje, net zoals Koning Hendrik VIII honderden jaren geleden. Het was fantastisch om te zien hoe erfgoed opnieuw tot leven kwam door middel van theater en dans! En wat een energie en plezier gaf het mij! Ik voelde direct dat ik hier een gouden bron had aangeboord in mijn inspiratie. In mijn werk wilde ik me ook inzetten om mensen te leren over het leven van vroeger door het ze te laten beleven. Het Historiater: theater over historische verhalen Toen ik terug kwam uit Engeland begon ik Stichting Het Historiater, het theatergezelschap over historische verhalen. In onze voorstellingen onderzoek ik samen met mijn compagnon Daan Helmendach hoe de levens van onze voorouders werden beïnvloed door belangrijke historische gebeurtenissen, zoals de Eerste en de Tweede Wereldoorlog. We onderzoeken ook welke invloed die gebeurtenissen hebben op ons leven. We vertalen het historisch onderzoek naar scènes vol spektafel, verstilling en humor. In onze voorstelling “Eindelijk! Bevrijd!” spelen we belangrijke momenten uit de oorlogsavonturen van onze voorouders. Zo spelen we het moment waarop mijn opa werd opgepakt uit de trein en naar een werkkamp in Duitsland werd gebracht. Elke uitvoering opnieuw kijkt groep 7/8 met ingehouden adem toe hoe mijn opa in het verhaal probeert te ontsnappen in de trein, maar uiteindelijk door de Duitse Ordepolitie wordt opgepakt. Door het verhaal te tonen in plaats van te vertellen spreken we niet alleen cognitieve gebieden aan bij kinderen, maar ook sociaal-emotionele gebieden. Ze gaan zich identificeren met de historische figuren. Ze doorleven het verhaal. Op deze manier maken de feiten en verhalen meer indruk op de kinderen. Dat zien we ook terug in de voorstellingsreacties van het publiek: ‘je wordt helemaal meegenomen’, ‘het was heel leerzaam en super leuk!’, ‘ik ben er ook meer door geïnspireerd geraakt’. Een leerkracht schreef het volgende: ‘Fijn dat het zo aansluit bij jullie én bij ons dorp. Maakt dat het dichtbij komt. De kinderen hadden echt de aandacht.’ De komende schooljaren geven we van Het Historiater erfgoedprojecten op basisscholen waarin we de kinderen begeleiden in het doen van onderzoek naar hun eigen erfgoed. De leerlingen van groep 7 & 8 vertalen hun onderzoeksresultaten naar een creatieve uiting van hun eigen keuze. De opkomst van erfgoededucatie in het onderwijs In het onderwijslandschap zie ik ontwikkelingen waardoor er ruimte ontstaat voor erfgoededucatie. Steeds meer scholen bezoeken Heemkundekringen en plaatselijke musea om een rondleiding te volgen of mee te doen aan een educatieproject. Ook het ontstaan van de Canon van Nederland is een mooie ontwikkeling voor erfgoed gerelateerd onderwijs. Hierbij vind ik de herziening van de Canon van Nederland (de versie van 2006 heeft in 2020 een update gekregen) een belangrijke volgende stap. Meerduidigheid en meerkleurigheid hebben hun intrede gedaan in de Canon. Ook in de erfgoedwereld komen deze nieuwe thema’s ter sprake. Hoe duiden we een oud verhaal met de kennis van nu? Nieuwsgierig én kritisch durven kijken naar onze historie vind ik integer. Bovendien is zelfreflectie onmisbaar voor zelfontwikkeling. En zoals we onze leerlingen leren: eerlijk duurt het langst. Het is essentieel voor begrip en samenwerking. Practice what you preach. Jouw volgende stap in erfgoededucatie Inmiddels ben ik lekker onderweg op mijn pad van erfgoededucatie. Ik toon historisch erfgoed via de theatervoorstellingen van Het Historiater en als theaterrondleider in verschillende musea en scholen help ik de beeldende kunst en erfgoed te duiden door historische personages ten tonele te voeren. Altijd maak ik de koppeling naar het heden. Wanneer gaat het over de kinderen? Hoe spreek ik hun belevingswereld aan? Hoe werkt de geschiedenis door in onze tijd? Zijn we daar tevreden mee, of willen we daar iets aan veranderen? Ik pleit voor toegepaste erfgoededucatie: koppel erfgoed en geschiedenis altijd aan het heden. Een les over Nederland als water- en polderland kan uitmonden in een kaasproeverij, een les over de Tweede Wereldoorlog kan verdiept worden door het meenemen van persoonsbewijzen van de grootouders van de leerkracht of workshopleider. Maak met de klas een historisch rariteitenkabinet. Waar wordt geschiedenis persoonlijk, wanneer gaat het over jou en mij? Ik ben heel benieuwd hoe leerkrachten kijken naar erfgoededucatie. Welke kansen zie jij? En welke beperkingen zie je? Laat het me weten. Zo kan ik van je leren. Ik ben nieuwsgierig naar je verhaal en spar graag met je! 

De wereld zit vol verhalenvertellers. Anke Spieringhs en Daan Helmendach zijn er daar twéé van. De wereld zit vol verhalen over vroeger. Verhalen van verre plekken komen steeds dichterbij door sociale media. Anke Spieringhs en Daan Helmendach gaan op zoek naar verhalen in hun directe omgeving, hun gemeenschappen, hun familie. Verhalen bevatten wijsheid, kennis en waarheid, juist deze elementen geven betekenis aan gebeurtenissen en aan het leven. Spieringhs en Helmendach zien de waarden in van deze verhaalelementen en gebruiken theater als medium om deze verhalen én verhaalelementen over te brengen. Theater is voor hen de meest betekenisvolle kunstvorm: publiek en spelers delen tijd en ruimte, laten iets ontspruiten en doodgaan: het verhaal en de magie van het theater. Als auteurs duiken Spieringhs en Helmendach met open vizier de berg aan verhalen, feiten en fictie in, vol spelplezier en overgave, altijd in staat om af te stemmen op doelgroep. Geschiedenis is onmisbaar voor individuele en maatschappelijke identiteit. Weten over geschiedenis is belangrijk, maar het verplaatsen in historische gebeurtenissen of personen is belangrijker: een ervaring heeft meer impact op een persoon dan feitenkennis.